Türkiye, İHA ve SİHA platformların gelişimiyle bu araçların kritik bileşenlerinden olan motor konusundaki dışa bağımlılığı ortadan kaldırmak için bir dizi proje hayata geçirdi.
Bu gayretler sonunda, TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) tarafından, birinci yerli ve ulusal havacılık motoru TEI-PD170 geliştirilerek platform üreticilerinin kullanımına sunuldu.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı uyumunda İHA motorlarıyla ilgili en değerli kilometre taşı, 2012’deki Operatif İHA Motor Geliştirme Projesi ile aşıldı.
TEI ana yükleniciliğinde başlatılan projeyle orta irtifada uzun müddet uçabilen (Medium Altitude Long Endurance-MALE) İHA’lar için birinci yerli turbodizel havacılık motorunun geliştirilmesi amaçlandı.
TEI-PD170 kapsamında yürütülen ağır mühendislik, imalat ve test süreçlerinden sonra 30 Ocak 2017’de birinci ateşleme yapıldı ve birinci kere yerli bir havacılık motoru çalıştırıldı.
Çeşitli yer testlerinin akabinde 3 Kasım 2017’de birinci TEI-PD170 motoru Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ’ye (TUSAŞ) teslim edildi.
Platform entegrasyon çalışmalarının tamamlanmasının akabinde -10 derece sıcaklıkta ve kuvvetli hava şartlarında yerli motor 27 Aralık 2018’de ANKA ile birinci uçuşunu muvaffakiyetle gerçekleştirdi.
TUSAŞ’ın ANKA platformundan sonra AKSUNGUR platformu için de TEI-PD170 motoru seçildi. TEI-PD170, AKSUNGUR ile birinci uçuşunu ise 4 Ekim 2021’de yaptı.
TUSAŞ’ın dışında, BAYKAR da Bayraktar TB3 platformu için TEI-PD170 motorunu tercih etti ve 2023 yılı içinde uçuşlarına başladı.
TEI-PD170, AKSUNGUR ile yerli motorla en uzun uçuş saati olan 45 saate, Bayraktar TB3 ile ise yerli motorla ulaşılan en yüksek irtifa olan 36 bin 310 fit yüksekliğe ulaştı.
Kısa pistli gemiden kalkış ve iniş gerçekleştiren birinci SİHA olarak tarihe geçen Bayraktar TB3, bugüne kadarki 823 saatlik uçuşunu TEI-PD170 motoruyla yaptı. ANKA ve AKSUNGUR ile birlikte TEI-PD170 motoruyla ulusal SİHA’ların yaptığı toplam uçuş mühleti 2000 saati buldu.
Dünyadaki rakiplerine nazaran sahip olduğu yüksek güç/ağırlık oranı ve üstün yüksek irtifa kabiliyetiyle öne çıkan TEI-PD170, sahip olduğu özel tasarım iki kademe turboşarj sistemiyle de dikkat çekiyor. Sivil havacılık standardına uygun olarak nitelikli edilen TEI-PD170, yedekli motor denetim sistemine ve özgün bir denetim yazılımına sahip bulunuyor. Yerli motor, emniyet ve güvenilirlik konusunda da sağlam bir mimariyle vazife yapıyor.
170 beygir güç üreten TEI-PD170, hiç güç kaybetmeden 20 bin fit irtifaya kadar çıkabiliyor ve 45 bin fit tavan irtifaya ulaşıyor.
TEI-PD170; 3 farklı platforma inançla güç verirken, yurt dışında da ilgi görüyor. TEI-PD170 motorunun birinci ihracatı da 2024 başında gerçekleştirildi, farklı ülkelerle görüşmeler de devam ediliyor.