Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, “İnsanlığın arayışı sona ermiş değil. Bu manada da tarih sonu gelmiş değil. Kimi şeylerin sonunun geldiği doğrudur. Birtakım eski modellerin, köhnemiş sistemlerin sonunun geldiği doğrudur ancak insanın tarih arayışı devam ediyor. Münasebetiyle ‘Bu arayış içerisinde bizim söyleyecek kelamımız nedir?’ sorusunu kendimize her gün yine ve tekrar sormamız gerekiyor. Bu soruyu cevaplarken de bizim kendimizi dar bir köşeye, bir mevkiye, bir mahalle, bir bölgeye sığdırmak, sıkıştırmak yerine, global üniversal bir bakış açısıyla, birebir nizam-ı alem fikrinde olduğu üzere bir bütüncül küresel bakış açısıyla bu sorunlara bakmamız gerekiyor” dedi.
TÜGVA Genel Merkezi’nde düzenlenen İhtisas Akademiye Giriş Semineri ve Genç Yönetici Okulu eğitimine katılan Kalın, 21. yüzyılda globalleşme sonrası devrin arayışının devam ettiğini lakin insanlığın şimdi kaotik ortamdan kurtulamadığı kritik periyotta herkese büyük vazife düştüğünü belirterek, “Dünyanın geleceğini şekillendirirken biz hangi tezle ortaya çıkacağız? Dünyaya söyleyecek kelamımız nedir? Bu kelamı alışılmış ki diğerlerinin dudaklarında, diğerlerinin lisanlarında aramayacağız. O kelamı biz, kendi irfan geleneğimizde, ilim geleneğimizde, kendi lisanımızda, kendi fikriyatımızda inşa ile bütün insanlığa sunacağız” diye konuştu.
“Türkiye bugün barışın garantörü olan bir ülkedir”
Türkiye’nin bugün bulunduğu noktada kendini dünyada konumlandırırken, herkesin kendi kendine sorması gerekenler olduğunu lisana getiren Kalın, şöyle devam etti:
“Türkiye bugün barışın garantörü olan bir ülkedir. Bugün dünyada barışın teminatıdır Türkiye. Bunun altını doldurmak, bunu siyasetimizle, fikrimizle, üniversite eğitimimizle, toplumsal faaliyetlerimizle, diplomasimizle, iktisadi faaliyetlerimizle, yardım faaliyetlerimizle, STK’lerimizle bir bütün olarak ortaya koymak da hepimizin hem ferdi hem de kolektif görevidir. Türkiye’nin barışın teminatı olması yalnızca bir telaffuzdan ibaret değildir. Türkiye’nin evvelden tahminen bu türlü bir vizyonu vardı fakat bunu hayata geçirecek enstrümanları yoktu, şimdi bu güç kabiliyetine ulaşmış değildi. Lakin hamdolsun bugün Balkanlar’dan Kafkaslar’a, Kuzey Afrika’dan Orta Doğu’ya, Ege’den Akdeniz’e, Karadeniz’den Afrika’ya kadar farklı yerlerde ve coğrafyalarda Türkiye, barışın, istikrarın, itimadın, karşılıklı hürmetin, karşılıklı büyümenin teminatı haline gelmiştir.”
“‘Dünya 5’ten büyüktür’ dediğimizde, altını dolduracak adımları atıyoruz”
“Biz dünyaya ‘Dünya 5’ten büyüktür’ dediğimizde, Cumhurbaşkanımızın sloganıyla ‘Daha adil bir dünya mümkündür’ dediğimizde, bunun altını dolduracak adımları da eş vakitli olarak atıyoruz” sözünü kullanan Kalın, bugün dünyanın bilhassa globalleşme sonrası yaşadığı hem zihinsel kaos hem siyasi karmaşa dikkate alındığında Türkiye’nin, önündeki on yıllara ait çok önemli hazırlık içerisinde olması gerektiğini söyledi.
Soğuk Savaş sona erdiğinde, 1989’da Berlin Duvarı yıkılıp Sovyetler Birliği dağıldığında, yeni bir dünya nizamının ortaya çıkacağı beklentisinin had safhada olduğunu lisana getiren Kalın, “Yeni bir şey doğdu ama tam olarak sistem miydi, hakikaten global miydi sorusunu biz yaklaşık 30 yıldır, 40 yıldır da sormaya devam ediyoruz. Sanki ortaya çıkan şey hakikaten global manada bir tertip üretebildi mi? Avrupa merkezci tarih, siyaset ve estetik anlayışını aşmamızı sağlayacak enstrümanları bize sundu mu? Yoksa biz hala bir biçimde globalleşme başlığı altında Avrupa merkezciliğinin ürettiği siyaset, kültür, toplum, insan kategorileriyle düşünmeye devam mı ediyoruz? İşin pratiğine baktığınız vakit Soğuk Savaş’ın sona erdiği, 1990’lı yıllardan itibaren bu arayışın farklı formlarda, farklı istikametlerde devam ettiğini gördük” dedi.
“Herkesin kendini ilişkin hissettiği ve sahiplendiği bir sistem hala kurulamadı”
Dünyada herkesin içinde olduğu, herkesin kendini ilişkin hissettiği ve sahiplendiği bir tertibin hala kurulamadığını söyleyen Kalın, “Yeni dünya sistemi diye ortaya atılan sistemin, fikrin ardında hala büyük oranda Avrupa merkezci kültürel hiyerarşilerin, siyasi hiyerarşilerin bulunduğunu görüyoruz. Globalleşme çok taraflı bir cadde. Herkesin kendi malını getirip pazara koyduğu bir yer, bir global pazar. Global köy olarak tasavvur edilmiş olsa bile işin gerçeği, globalleşmeyle birlikte global tedavüle sokulan fikirlerin, algıların, hallerin, tavırların çok büyük bir kısmının hala Avrupa merkezci bir tarih perspektifinden ortaya konulduğunu görüyoruz” halinde konuştu.
“Avrupa merkezcilik” kavramına açıklık getiren Kalın, insanlığın medeniyet akışının, kültür, sanat, bilim, niyet akışının zihinlerde hala Avrupa merkezli fikir kodlarıyla yürüdüğünü tabir etti.
“Yerli ve ulusal olmak dünyaya sırtımızı dönmek demek değildir”
Özgür ve özgün olmanın, kendine ilişkin tezleri ortaya koymanın kendini dünyaya kapatmak demek olmadığını vurgulayan Kalın, şunları söyledi:
“Yerli ve ulusal olmak dünyaya sırtımızı dönmek demek değildir. Tam bilakis kendi değerlerimizden aldığımız güçle, perspektifle, inançla, azimle, neşveyle dünyaya yönelmek ve ‘Benim dünyaya söyleyecek bir kelamım var’ diyebilmektir. Aslında Osmanlı devlet nizamıyla kavramsallaştırılan ‘nizam-ı alem’, yani ‘küresel düzen’ kavramı da bu manada globalleşmenin birinci kavramsallaştırmalarından bir adedidir. Nizam-ı alem kavramı, yani dünyada bir nizam olmalı, insanların huzur, itimat, barış içinde yaşayabileceği, kendilerini gerçekleştirebilecekleri bir nizam olmalı fikri aslında bizim siyaset geleneğimizin ta en başlarına kadar gidiyor.”
“Köhnemiş sistemlerin sonunun geldiği doğrudur”
Küreselleşmeyle birlikte “Dünya bundan sonra bir bütün olarak tarihin sonuna hakikat ilerleyecek” formunda bir liberal ütopyanın yayıldığını kaydeden Kalın, Francis Fukuyama’nın “Tarihin Sonu” isimli kitabını yazdığında, Hegel’in devlet teorisinden ve tarih ideolojisinden hareketle, insanlığın en uygun idare arayışının sona erdiğini ve tarihin sonuna hakikat süratle ilerlendiğini sav ettiğini söyledi.
Geçen 20-30 yıllık deneyimin, insanlığın en uygun idare modeli konusundaki arayışının bitmediğini, bilakis farklı alanlarda devam ettiğini, çeşitlendiğini, bu hususlarda farklı görüşlerin daha farklı biçimlerde lisana getirilmeye başladığını açık formda ortaya koyduğunu belirten Kalın, şöyle devam etti:
“İnsanlığın arayışı sona ermiş değil. Bu manada da tarih sonu gelmiş değil. Kimi şeylerin sonunun geldiği doğrudur. Birtakım eski modellerin, köhnemiş sistemlerin sonunun geldiği doğrudur fakat insanın tarih arayışı devam ediyor. Münasebetiyle ‘Bu arayış içerisinde bizim söyleyecek kelamımız nedir?’ sorusunu kendimize her gün tekrar ve yine sormamız gerekiyor. Bu soruyu cevaplarken de bizim kendimizi dar bir köşeye, bir mevkiye, bir mahalle, bir bölgeye sığdırmak, sıkıştırmak yerine, global kozmik bir bakış açısıyla, tıpkı nizam-ı alem fikrinde olduğu üzere bir bütüncül küresel bakış açısıyla bu sıkıntılara bakmamız gerekiyor. Globalleşme dalgası, ister istemez dünyada bir büyük hercümerce, bir kaosa neden oldu. Beşerler, toplumlar, bireyler, topluluklar, bu büyük dalgaya karşı nasıl yanıt verebileceklerini bilemedi. Bir anda farklı tesirler, imgeler, hisler, durumlar, fikirler etrafımızı sarmaya başladı.”
“Yeni bir dünya inşa etme teklifinde bulunuyoruz”
Büyük globalleşme dalgasına karşı 1990’lı yılların sonlarından itibaren daha ulusalcı, daha müdafaacı, daha içe kapanan eğilimlerin öne çıktığına işaret eden Kalın, “Küreselleşme bir büyük dalga olarak üzerine geldiği vakit beşerler sağlam durabilmek için bir şeylere tutunma gereksinimi hissetti. Bilhassa Avrupa’da yükselişe geçen çok sağcılık, bu periyodun bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bugün Avrupa siyasetini esir alan, daraltan, çok sağ perspektifler, yer yer ırkçı yer yer faşist yaklaşımlar, göçmen, yabancı, İslam, Müslüman zıddı perspektifin Avrupa siyasetinde bu kadar güç kazanması ve ana akım siyasetin rengini ve istikametini belirler hale gelmesi, globalleşmenin yarattığı bu dalganın tesirlerinden bir tanesi. Bugün bu yalnızca bir Avrupa sıkıntısı değil. Bütün bunlara karşı biz, yeni bir dünya inşa etme teklifinde bulunuyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
“Yeni dünya tertibi aslında ne yeni ne dünya ne de düzendi”
Voltaire’nin Kutsal Roma İmparatorluğu ile ilgili “Ne kutsaldı ne Roma’ydı ne de imparatorluktu” dediğini aktaran Kalın, “Yeni dünya nizamı de aslında ne yeni ne dünya ne de tertipti. Öbür bir oyunun, diğer bir kurgunun bir modülü olarak önümüze getirilmişti. Artık bunu sorgulamak, enine uzunluğuna tenkide tabi tutmak, yapı tahliline tabi tutarak yerine bir şey koymak bizim temel misyonumuz, misyonumuz. Türkiye bugün artık bu argümana sahip olacak imkan ve kabiliyetlere kavuşmuş bir ülkedir” tabirlerini kullandı.
Geçmişte “Yapamazsanız, yaptırmayız.” diye önü kesilen ne kadar mevzu varsa Türkiye’nin bugün bunları aşmış, artık yeni bir seyahate çıkmış durumda olduğunu kaydeden Kalın, şöyle konuştu:
“Yeni ufku, bilhassa önümüzdeki yıl Cumhuriyet’imizin 100. yılına girdiğimizde artık çok daha ileriye, geleceği inşa etmeye dönük bir ufku söz etmektedir. Türkiye bu manada dünyaya söyleyecek kelamı olan bir ülkedir. Barışın teminatı olarak yalnızca kendi barışını ve huzurunu değil, bütün bölgesini ve dünyanın barışını ve huzurunu dikkate alarak bir global sistem inşa etmeye çalışan bir ülkedir. Zira biz biliyoruz ki her şeyin iç içe geçtiği bu globalleşme çağında hepimiz inançta olmadan, hiçbirimizin inançta olması mümkün değildir. Hepimiz refahtan hisse almadan hiçbirimizin kavuşması mümkün değildir. Hepimiz barış ve istikrarı, huzuru paylaşmadan, sahiplenmeden hiçbirimizin bu kıymetleri sahiplenmesi ve yaşaması mümkün değildir. O yüzden Türkiye ‘adalet, eşitlik, adil paylaşım’ diyor, ‘eşit alaka, göz hizasında ilişki’ diyor. Bize yüzlerce yıldır empoze edilen Avrupa merkezci hiyerarşik kategorileri reddediyor. Bunların yerine bize ilişkin lakin hepimizin paylaşabileceği, insanlığın ortak güzelinde buluşabileceğimiz pahaları inşa etmeye ve bunları insanlıkla paylaşmaya çalışıyor. Bizim siyasetteki temel savımız, dış siyasetteki temel tezimiz bu. Bizim kimsenin toprağında gözümüz yok fakat hiç kimsenin de gelip hakkımızı hukukumuzu ihlal etmesine müsaade etmeyiz.”
“Hepimizin eşit, adil, onurlu bir formda yaşayabileceği, hepimizin özgürlüğünü serazat bir formda deneyim edebileceği bir dünya inşa edebiliriz”
Türkiye’nin hem sert hem yumuşak güç ögelerini kullanarak akil güç olma uğraşı verdiğini belirten Kalın, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Yeri geldiğinde askeri gücümüzü kullanıyoruz, ordumuzu savunma sanayimizi, SİHA’larımızı kullanıyoruz. Yeri geldiğinde diplomasiyi, kültürü, muahedeyi, müzakereyi kullanıyoruz. Bunları birleştirmek suretiyle de kendimize, bölgemize ve dünyamıza bir bildiri veriyoruz. Herkesin kaynaştığı, ortak olduğu, hepimizin eşit, adil, onurlu bir biçimde yaşayabileceği, hepimizin özgürlüğünü serazat bir formda deneyim edebileceği bir dünya inşa edebiliriz. Burada insan onurunu merkeze alan bir insan tasavvurunu, bir global sistem tasavvurunu inşa etmek mümkündür diyoruz.”